Thông tin Sức khỏe

Dinh dưỡng để phòng ngừa và điều trị lão hóa da

Mở đầu (Giới thiệu tổng quan):

Lão hóa là quá trình tự nhiên mà tất cả chúng ta đều phải trải qua, là một hành trình không thể tránh khỏi trong suốt cuộc đời. Tuy nhiên, với sự bùng nổ của các phương pháp điều trị trẻ hóa và thẩm mỹ nội khoa, con người hiện nay có nhiều lựa chọn hơn để phòng ngừa và làm chậm quá trình lão hóa, giữ gìn sức khỏe và sắc đẹp một cách tự nhiên nhất. Thay vì tập trung vào anti-aging, ngày càng nhiều người chú trọng đến healthy-aging – việc duy trì sức khỏe toàn diện và vẻ ngoài tươi trẻ thông qua chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh. Trong bối cảnh đó, vai trò của dinh dưỡng trong phòng ngừa và điều trị lão hóa da đã được nhiều chuyên gia quan tâm.[1]

Hình 1: Thông điệp về dinh dưỡng để phòng ngừa và điều trị lão hóa da

Nguồn: https://www.linkedin.com/pulse/nutrition-aging-how-healthy-diet-can-delay-improve-life-valcarcel

Nội dung:

1. Lão hóa nội sinh và lão hóa ngoại sinh: Lão hóa da có thể phân chia thành hai loại chính:

Hình 1: So sánh lão hóa theo thời gian và lão hóa da do tia

Chú thích: trong hình, “↑” có nghĩa là “tăng”; “↓” có nghĩa là “giảm”; DNA= axit deoxyribonucleic; ECM= ma trận ngoại bào; UVRs = bức xạ cực tím; ROS= loại oxy phản ứng; MMP = Ma trận metalloproteinase; HA = axit hyaluronic.

Nguồn: https://www.mdpi.com/2072-6643/12/3/870

    • Lão hóa nội sinh: Đây là kết quả của các yếu tố di truyền, nội tiết tố và sự biến đổi trong cơ thể, bao gồm quá trình chuyển hóa và suy giảm của hệ thống miễn dịch.
    • Lão hóa ngoại sinh: Bao gồm các yếu tố bên ngoài như tiếp xúc với tia cực tím (UV), ô nhiễm môi trường và các yếu tố hóa học độc hại. Những tác động này đẩy nhanh quá trình lão hóa da.

2. Lão hóa ở mức độ phân tử [2]: Ở cấp độ tế bào, lão hóa liên quan đến nhiều cơ chế như:

    • Stress oxy hóa: Gốc tự do (ROS) phá hủy các tế bào da.
    • Đột biến gen và tổn thương DNA: Các yếu tố môi trường và sự suy giảm trong cơ thể gây tổn thương DNA, ảnh hưởng đến sự tái tạo da.
    • Rút ngắn telomere: Telomere là đoạn cuối của nhiễm sắc thể, càng rút ngắn qua mỗi lần tế bào phân chia, càng làm giảm khả năng tái tạo da.
    • Lão hóa do viêm nhiễm: Viêm nhiễm mạn tính có thể làm suy yếu các tế bào da và góp phần làm da nhanh lão hóa.

3. Cơ chế điều trị lão hóa da [4]: Điều trị lão hóa da nhằm mục tiêu:

    • Giảm gốc tự do (ROS): Nhằm làm giảm tổn thương tế bào.
    • Tăng cường quá trình sửa chữa tế bào: Bằng cách cung cấp các dưỡng chất giúp phục hồi và tái tạo da.

4. Lối sống xanh [4]:

    • Chế độ ăn cân bằng: Ưu tiên thực phẩm tươi, giàu vitamin và khoáng chất như rau xanh, trái cây, các loại hạt, cá và thực phẩm ít chế biến.
    • Vận động thể chất: Tập thể dục nhẹ nhàng đến trung bình ít nhất 150 phút mỗi tuần.
    • Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ giúp cơ thể hồi phục và tái tạo các tế bào da.
    • Giảm stress: Căng thẳng kéo dài gây tổn hại tế bào da. Thiền và yoga là những phương pháp hiệu quả để giảm stress.
    • Tránh thuốc lá và môi trường ô nhiễm: Hút thuốc và tiếp xúc với ô nhiễm môi trường đều gây tổn thương cho da và đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Dấu hiệu của lão hóa da:

    • Nếp nhăn xuất hiện quanh mắt và miệng.
    • Da trở nên khô và mất đi độ đàn hồi.
    • Da chảy xệ và không còn săn chắc như trước.
    • Xuất hiện các đốm nâu hoặc sạm da do tác động của tia UV.

Khuyến nghị [3]:

Hình 1: Tóm tắt tác dụng chính của các chất dinh dưỡng và chế độ ăn uống trong quá trình lão hóa da.

Nguồn: https://www.mdpi.com/2072-6643/12/3/870

  • Uống đủ nước: 60-70% cơ thể là nước, giúp duy trì độ ẩm và là môi trường cho các hoạt động của tế bào. Nên uống khoảng 2-2,5 lít nước mỗi ngày.
  • Sử dụng thực phẩm bổ sung: Bổ sung collagen thủy phân và các chất chống oxy hóa có thể cải thiện nếp nhăn, độ ẩm và độ đàn hồi của da. Nghiên cứu cho thấy việc bổ sung collagen trong ít nhất 90 ngày mang lại hiệu quả rõ rệt.
  • Chế độ ăn giàu vitamin và khoáng chất: Vitamin A, C, E cùng với các khoáng chất như selen, kẽm và đồng đóng vai trò quan trọng trong việc tái tạo da và chống lão hóa.
  • Nước uống ion kiềm: Nghiên cứu cho thấy nước uống ion kiềm giúp giảm ROS và tăng hoạt tính telomerase, giúp kéo dài tuổi thọ của tế bào.

Kết luận

Lão hóa là quá trình không thể tránh khỏi, nhưng thông qua việc duy trì một chế độ dinh dưỡng hợp lý và lối sống lành mạnh, chúng ta có thể làm chậm quá trình này, giữ cho làn da khỏe mạnh và tươi trẻ lâu hơn. Nước, thực phẩm chức năng, chế độ ăn cân bằng và lối sống xanh không chỉ giúp duy trì vẻ ngoài mà còn cải thiện sức khỏe toàn diện, mang đến cuộc sống khỏe mạnh hơn về sau.

Ths. BS. CK2. Võ Nguyễn Thúy Anh

Bộ môn Da Liễu – Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch

Tài liệu tham khảo:

1. Skin anti – aging strategies, Ruta Ganceviciene, Aikaterini l. Liakou, Athanasios Theodoridis, Evegenia Makrantonaki & Christos C. Zouboulis (2012), Truy cập ngày 17/10/2024

Tại https://www.tandfonline.com/doi/full/10.4161/derm.22804

2. Focus on the Contribution of Oxidative Stress in Skin Aging, Federica Papaccio, Andrea D’Arino, Silvia Caputo, Barbara Bellei (2022), Truy cập ngày 17/10/2024

Tại https://www.mdpi.com/2076-3921/11/6/1121

3. Approaches in line with human physiology to prevent skin aging, Nazli Karimi – Department of Physiology, Faculty of Medicine, Hacettepe University, Ankara, Türkiye, Truy cập ngày 17/10/2024,

Tại https://www.frontiersin.org/journals/physiology/articles/10.3389/fphys.2023.1279371/full

4. Dinh dưỡng để phòng ngừa và điều trị lão hóa da, ThS. BS. CK2. Võ Nguyễn Thùy Anh, Bộ môn Da Liễu – Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch